Aby zrozumieć historię i znaczenie Wielkiego Meczetu w Kordobie (La Mezquita de Cordoba) warto na wstępie naświetlić realia polityczno-kulturowe średniowiecznej Europy. Podbicie Półwyspu Iberyskiego przez Saracenów (terytorialnie znacznie większego niż Polska w obecnych granicach) po ich najeździe w 711 roku zajęło im zaledwie dwa lata. Ekspansję muzułmańską w Europie udało się zatrzymać dopiero w centralnej Francji w okolicach Poitiers. Dokonały tego wojska frankijskie dowodzone przez majordoma Karola Młota. Nie oznaczało to jednak wypędzenia Saracenów z terytorium zajmowanego dotąd przez chrześcijańskie ludy Europy, a jedynie ich wycofanie się za Pireneje. Cywilizacja arabska, między VIII a XIII wiekiem ulokowana częściowo na żyznych ziemiach Półwyspu Iberyjskiego znajdowała się wówczas w pełnym rozkwicie. Rozwijała się tam kultura jakże inna od tej, tkwiącej w "mrocznych wiekach" średniowiecznej, chrześcijańskiej Europy.
Pierwszą stolicą arabskiego przyczółka na zachodzie Europy, krainy nazywanej przez nich Al-Andalus od 716 roku była Kordoba (hiszp. Córdoba). W X wieku miasto było największą metropolią na świecie liczącą pomiędzy 250.000 a 500.000 mieszkańców. Podczas gdy mieszkańcy ówczesnego Londynu czy Paryża mieszkali w drewnianych domach, dziesiątkowani przez głód i choroby, bez dostępu do edukacji, w Kordobie sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Miasto posiadało system sztucznego nawadniania terenu, na jego ulicach kwitły niespotykane dotychczas na starym kontynencie rośliny takie jak palmy, drzewka pomarańczowe, granaty czy awokado. Mieścił się tutaj największy na świecie uniwersytet, 70 publicznych bibliotek (w zbiorach największej z nich znajdowało się około 400.000 manuskryptów), 300 łaźni publicznych, murowane domy dzięki systemowi kanalizacji były zaopatrzone w bieżącą wodę. Edukacja była powszechna, do użytku dzieci z najbiedniejszych rodzin oddanych było 27 szkół. Jak przystało na muzułmańskie miasto znajdowały się w nim liczne meczety. Jedną z ponad 300 tego typu budowli była La Mezquita. Swoimi rozmiarami (180 x 130 m) ustępowała jedynie meczetowi w Mekce.
Wielki meczet w Kordobie to perła średniowiecznej architektury religijnej islamu, miejsce przyćmiewające inne tego typu budowle. Jako olbrzymi kompleks architektoniczny był wówczas również najważniejszym miejscem społecznym, kulturalnym i politycznym w zachodniej Europie. Jego olbrzymia powierzchnia zajmuje 23.400 m2, a wewnątrz zachwyca harmonią swoistego lasu ponad 800 kolumn wykonanych z marmuru, granitu oraz jaspisu. Łącząc się ze sobą tworzą one dwupoziomowe, podkowiaste arkady nadające wnętrzu meczetu wrażenie lekkości. Jednocześnie, patrząc w głąb hipnotyzującego stosu kolumn osiągamy wrażenie ich nieskończoności. Budowę la Mezquita de Córdoba rozpoczął w 786 roku pierwszy emir Kordoby - Abd Ar-Rahman I (jego pełne imię brzmiało Abd Ar-Rahman ibn Mu'awiya ibn Hisham ibn Abd al-Malik) na miejscu dawnego kościoła chrześcijańskiego z czasów dominacji Wizygotów - Basílica de San Vicente Mártir (co może nieco dziwić odkupionego od chrześcijańskiej społeczności zamieszkującej ówczesną Kordobę). Meczet w związku z dynamicznym rozrastaniem się miasta i jego stołecznym charakterem zwiększał swoje rozmiary. Każdy kolejny władca muzułmański (początkowo Emiratu, w późniejszym czasie Kalifatu Kordobańskiego) dobudowywał nową część świątyni, stąd można zauważyć w niej wiele różnorodnych elementów charakterystycznych dla poszczególnych epok kultury arabskiej. Światłość jej architektów przejawia się również poprzez wykorzystanie elementów architektonicznych antyku (kapitele ze starożytnymi zdobieniami).
Najpiękniejsze walory Wielkiego Meczetu w Kordobie reprezentuje część dobudowana za czasów panowania kalifa Al-Hakama II (961-976). Z tamtego okresu pochodzi między innymi ośmiokątny mihrab z kopułą w kształcie muszli (nisza wskazująca modlącym się muzułmanom kierunek Mekki). Jego wejście zdobią przepiękne mozaiki, posiada ponoć niesamowitą akustykę. Podobno słowo wypowiadane wewnątrz tego małego pomieszczenia jest słyszane w odległych zakątkach całej świątyni. Również za panowania Al-Hakama II powstała największa część najpiękniejszych dekoracji meczetu. Do kompleksu La Mezquita należy także zewnętrzny, przestronny dziedziniec zwany Patio de los Naranjos. W miejscu tym wierni mogli obmyć się przed przekroczeniem progów świątyni, ale także zwyczajnie pohandlować lub poplotkować.
Swoje piętno na budowli odcisnęło w wyraźny sposób chrześcijaństwo, gdyż wraz z rekonkwistą Kordoby rozpoczęto częściową przebudowę meczetu na katolicką katedrę. Prace nad rozbudową kościoła w centralnym punkcie La Mezquita trwały nieprzerwanie począwszy od XIII do końca XVIII wieku. Oprócz głównej, gotycko-renesansowej kaplicy królewskiej - Capilla Real, najwyrazistszym elementem odzwierciedlającym tą "ingerencję" jest przylegająca do Patio de los Naranjos wysoka wieża z dzwonnicą, której konstrukcja "oplata" dawny minaret. Katolicka katedra jest także wyjątkowo dobrym przykładem sztuki "mudejar". Sensowność eksponowanych dowodów dominacji chrześcijaństwa nad islamem podważył sam król Hiszpanii i zarazem cesarz z dynastii Habsburgów - Karol V wypowiadając słynne zdanie: "zniszczyliście coś, co było wyjątkowe w skali całego świata i postawiliście w jego miejscu to, co można zobaczyć wszędzie" ("habéis destruido lo que era único en el mundo, y habéis puesto en su lugar lo que se puede ver en todas partes"). Mimo, że już nigdy nie będzie nam dane doświadczyć pełnego splendoru Wielkiego Meczetu w Kordobie, La Mezquita to unikalne miejsce. Raczy wyobraźnię zwiedzających swoją magią, tajemniczością oraz wyjątkowymi wrażeniami estetycznymi.
Ze względu na złożoność architektoniczną budowli, jej piękno i bogactwo historii łączącej się ze wszystkimi etapami powstawania radzimy skorzystać z usług licencjonowanych, lokalnych przewodników. Mezquitę można zwiedzać zarówno wciągu dnia (Visita Diurna) jak i nocą (Visita Nocturna). Wizyta nocna oferuje znacznie bardziej atrakcyjną formę poznawania tej zabytkowej budowli. Zwiedzaniu tajemniczo oświetlonego wnętrza towarzyszy wspaniała oprawa dźwiękowa oraz bardzo ciekawe projekcje pozwalające jeszcze głębiej zgłębić historię i tajemnice, które skrywa w swoich murach La Mezquita. Zwiedzanie nocne jest możliwe przez cały rok, jednakże w określone dni tygodnia oraz w określonych godzinach nocnych, w zależności od miesiąca.
Godziny zwiedzania (Visita diurna):
Od marca do października:
10:00 - 19:00 (poniedziałek-sobota) oraz 8:30 - 10:30 i 14:00 - 19:00 (niedziele i święta)
Od listopada do lutego:
10:00 - 18:00 (poniedziałek-sobota) oraz 8:30 - 10:30 i 14:00 - 18:00 (niedziele i święta)
Ceny wstępu do La Mezquita de Cordoba:
Dorośli: 8 euro, dzieci (10-14 lat): 4 euro, dzieci poniżej 10 roku życia: bezpłatnie
