Winiarski okręg Rioja Alavesa w denominacji DOCa Rioja od dawna ma dobrą prasę. Dobrą, ponieważ w istocie powstają tam ciekawe i dobre wina. Wysokości stanowisk, różnorodności gleb lub pagórkowatości pozazdrościć mu mogą pozostałe dwa okręgi apelacji. Niektórzy mają sentyment do klasyki regionu utożsamianej z winiarniami skoncentrowanymi w okręgu Rioja Alta. To swego rodzaju słabość, która zwraca winomana w kierunku pionierów nowożytnego winiarstwa w Hiszpanii, nuty romantyzmu jaki przywodzą flaszki producentów takich jak Muga, Marques de Murrieta, López de Heredia Viña Tondonia bądź Marques de Riscal. Ten ostatni zresztą od zawsze działał na prawym, baskijskim brzegu Ebro (Rioja Alavesa).
W związku z naszym udziałem w wyjeździe dla mediów do Hiszpanii perfekcyjnie zorganizowanym przez Jeronimo Martins Polska (tak, tak... ci od Biedronki) mieliśmy okazję zwiedzić winiarnię Bodegas y Viñedos de Labastida w Rioja Alavesa. To producent, który wpisuje się doskonale w przemiany zachodzące w całym winnym regionie Rioja. Senne miasteczko Labastida miało swój znaczący epizod w dziejach lokalnego winiarstwa. Ponoć w 1787 roku Don Manuel Quintano po raz pierwszy całym regionie Rioja zastosował w praktyce bordoską technikę starzenia win w dębowej beczce.
Powróćmy jednak do głównego wątku, winiarni Bodegas y Viñedos de Labastida. W 1964 roku winogrodnicy z Labastida założyli typową jak na tamte czasy spółdzielnię. Współczesna "kooperatywa" aktualnie zrzesza 152 właścicieli parceli obsadzonych winoroślą, dysponujących łącznym areałem liczącym 540 hektarów. Powierzchnia ta jest zdecydowanie wystarczająca by oprócz nasadzeń tempranillo znalazło się sporo miejsca dla innych szczepów: czerwonych graciano, garnacha, mazuelo oraz białych viura i malvasía. Pieczę nad komercyjnym sukcesem win wytwarzanych z gron dostarczanych przez spółdzielców trzyma eksporterski holding ARAEX. Pod swoimi skrzydłami zdołał on zgromadzić bodegi z Rioja Alavesa takie jak Baigorii, Lar de Paula, Altos de Rioja, Amaren i Luis Cañas. Jak się okazuje biznes ARAEX-u wykracza poza granice DOCa Rioja. Kreuje marketing producentów określanych jako niezależne winiarnie w ramach projektu Spanish Fine Wines. Notabene są bodegi o dużej renomie: Pago de Cirsus (vino de pago z DO Navarra), Pazo de Señorans (DO Rias Baixas), Valtravieso (DO Ribera del Duero), Sobreño (DO Toro), Val de Vid (DO Rueda) i Muñoz (DO La Mancha).
Po winnicy oprowadzał nas Sébastien Richard koordynujący eksport producentów należących do Grupo ARAEX. Towarzyszył mu Cesar Castro czyli człowiek odpowiedzialny za efekt tego co przez cały rok dzieje się na wszystkich parcelach, finalnie, jakość owocu dostarczanego na stół sortujący. Dochodzimy na szczyt wzniesienia, z którego niczym w jednej pigułce można ujrzeć skarby natury regionu Rioja. Szachownica winogradów, te najbliższe należą rzecz jasna do spółdzielców z Labastidy. Cesar tłumaczy, że taka ilość stanowisk zróżnicowanych pod wieloma względami (wysokości, kierunku i kąta nachylenia stoków, właściwości geologicznych i organicznych gleb, roku nasadzeń winorośli) daje producentowi potężne pole manewru. Grona z jednej parceli sprawdzą się w wytwarzaniu win młodych, z drugiej idealne będą do produkcji starzonej w dębowych beczkach crianzy bądź reservy, kolejne są niezastąpione w przypadku wypuszczania na rynek autorskich win z najwyższej półki.
Na horyzoncie widać wijące się niczym wąż koryto rzeki Ebro. Po drugiej stronie rzeki majaczą kształty winogradów z sąsiedniego okręgu apelacji, Rioja Alta oraz zabudowania miasteczka Haro, stolicy całej DOCa Rioja. Nie pamiętam już dlaczego ale zagadnąłem coś na temat winiarni Muga. Sébastien mrugnąwszy okiem ucisza mnie przytknąwszy palec do swoich ust, wszak jestem w kilkunastoosobowej grupie: Robimy lepsze wina, mamy lepszy klimat, wyżej położone stanowiska, lepsze winogrona... i tak dalej. Na koniec każe wszystkim skupić wzrok na otaczających dolinę rzeki Ebro pasmach górskich. To naturalna granica winiarskiego regionu Rioja i zarazem gwarant tego, że w tym miejscu zawsze królować będzie winorośl i dobre wino.
Wino w Rioja Alavesa wytwarzano już przed setkami i tysiącami lat. U naszych stóp znajduje się grzbiet oszlifowanego na płasko głaza. To kamienny lagar, prymitywna linia produkcyjna wina. Wierzch wapienno-piaskowej skały jest delikatnie wklęsły, wyżłobione w nim rowki prowadzą na zewnątrz obrębu do większych zagłębień. Tam ściekał świeżo tłoczony winogronowy sok by z upływem czasu, w wyniku fermentacji stać się winem. Całość archaicznego procesu winifikacji tłumaczy rozrysowany i opisany na tablicy schemat.
Spacerując w drodze powrotnej z winnic do autokaru mijamy prowadzone "na głowę" krzewy tempanillo, od kilkunastoletnich do niespełna stuletnich. Pytam Cesara o jakość roczników win z Rioja Alavesa. Słyszałem, że w tym roku winnym gronom dały się we znaki deszcze w okresie zbiorów. Cesar twierdzi, że 2013 okazał się w tej strefie lepszy od ekstremalnie suchego 2012. Na półkach sklepowych należy zaś wypatrywać szczególnie win Rioja z rocznika 2011. Ponoć był najlepszy od kilkunastu lat. Akurat w tym roku w sprzedaży pojawiły się wina z oznaczeniem crianza 2011, w DOCa Rioja starzone minimum 12 miesięcy w beczce i 12 miesięcy w butelce. Najlepsi producenci w regionie ponoć na pniu wyprzedali wina z tego rocznika. Wypada więc zacząć już poszukiwać swoich winnych perełek z DOCa Rioja w ulubionych sklepach. Z każdym kolejnym tygodniem będzie trudniej napełnić prywatną piwniczkę trunkiem z napisem Crianza 2011 na etykietach butelek.
Winiarnia odzwierciedla potężny potencjał produkcyjny Bodegas y Viñedos de Labastida. Spora część z 6000 dębowych beczek, którymi dysponuje producent umieszczona jest pod dachem pojedynczej, wielkiej hali i robi oszałamiające wrażenie. Zbiorniki fermentacyjne ze stali nierdzewnej rozmieszczone są w dwóch odseparowanych pomieszczeniach. Wnętrza całego produkcyjnego kompleksu emanują sterylną wręcz czystością. Sébastien tłumaczy: Winiarnia jest jak kuchnia. Jeśli ją odwiedzacie powinniście zwrócić uwagę na to czy panuje w niej porządek. Tak samo jak w restauracji... Przechodzimy do laboratorium, w którym główny enolog, dyrektor techniczny Manuel Ruiz Pedreira zdradza nam kilka tajemnic związanych z technologią wytwarzania tutejszych win. Wygląda bardzo młodo, zdawać by się mogło że nieco zbyt młodo, bo jako winemaker za sterami Bodegas y Viñedos de Labastida jest już od 14 lat. Z wielkim zaciekawieniem przyglądam się etykiecie flaszki Castillo Labastida 1976. Podpisał się pod nią "
Unión de Cosecheros de la Sociedad Cooperativa de Labastida" - Związek Winogrodników ze Spółdzielni w Labastida. Jakby nie było przeszłość wciąż ma tutaj swoją kontynuację w teraźniejszości.
Pewnie zastanawiacie się gdzie jest w tym wszystkim znajoma Biedronka? Bodegas y Viñedos de Labastida ze względu na wielkość produkcji ma w swoim portfolio kilka brandów. Jeden z nich to wina z gamy Montebuena, które nadwiślański rynek przyjął zapewne z otwartymi rękami. Nie podejmując się subiektywnej oceny można stwierdzić bez namysłu: arcytrudno jest znaleźć mocną konkurencję dla win z regionu Rioja w tym pułapie cenowym.
Koniec wizyty w winiarni wieńczy degustacja trunków wystawionych przez gospodarza na tarasie z widokiem na okoliczne winnice. Zainteresowany byłem głównie rocznikiem 2011 więc z chęcią sięgnąłem po crianzę Montebueny. Było w nim to o czym mówił Carlos, owoc pokazał się należycie. Beczka i pozostała reszta z czasem pozwolą mu znaleźć jeszcze lepszą równowagę. Znając reguły cenowej segmentacji win zależnej od czasu leżakowania w dębie Montebuena Crianza powinna być za nie więcej niż 25 zł w Biedronce. Czy nie brzmi to zachęcająco? Czy pojawi się rekomendacja sommeliera? Czas pokaże. Ciekawe tylko czy Jeronimo Martins zdążył uprzedzić importerów z innych krajów? Wśród degustowanych win znalazły się trunki z półek wyższych niż "biedronkowa" Montebuena. Można więc było złożyć hołd pionierom winnego regionu Rioja degustując Manuel Quintano Reserva 2005. Skosztowałem również wina producenta z flagowej gamy Solagüen, co ciekawe nie włączonej pod patronat ARAEX-u.
Po powrocie do kraju rozpakowałem upominek od producenta. Wewnątrz lifestyle'owy magazyn ARAEX, w nim to z czym identyfikuje się (oczywiście oprócz wina) lub do czego aspiruje holding, importer, a może i docelowy klient tych produktów. Na barwnych fotografiach z kalendarza Lavazza pozują mistrzowie dobrego smaku uosabiani przez najsłynniejszych szefów kuchnii (Ferran Adria, Michel Bras, Massimo Bottura). Samochody zacnych marek, legendarne i przyszłościowe (Bugatti 57SC Atlantic, Chrysler Peacemaker '1941), luksusowe jachty, biżuteria... W ilustrowany blichtr wkomponowała się sesja zdjęciowa butelek win, jest nawet Clos Montebuena Reserva 2006. Zszedłem na ziemię, a w zasadzie po korkociąg i flaszkę podarowanego Rolland Galarreta 2010 z DOCa Rioja. To efekt francusko-hiszpańskiej fuzji . Pod patronatem ARAEXu architektami wina zostali guru światowej enologii Michel Rolland i CEO holdingu Javier Ruiz de Galarreta. Ponownie zerkam na kolorowe stronice magazynu, biorę pierwszy łyk i dumam. ARAEX czeka świetlana przyszłość, kadrę zarządzającą Bodegas y Viñedos de Labastida również. Winogrodnicy, właściciele pojedynczych działek wokół Labastidy, spadkobiercy historii winnego, pospolitego ruszenia z 1964 roku też na tym skorzystają. Tyle, że o luksusie w ich przypadku mowy nie ma. Oni co roku z niepokojem będą wyczekiwali nadejścia czasu winobrania. Byleby po drodze obyło się bez przygód z przymrozkami, upałami, wiatrem z północy, jesiennymi ulewami, gradem i szkodnikami chcącymi dobrać się do ich tempranillo. Następny kieliszek wzniosę za nich. Zerkam ponownie na kolorowe stronice, dostrzegam reklamowy slogan i smakuję wino. Excellence Made in Spain...
Tekst: Piotr Bartoszewicz Zdjęcia: © Olaf Kuziemka
