Carnaval de Cádiz to prawdziwe święto śmiechu, któremu towarzyszy wiele wydarzeń kulturalnych. Jest to zarazem drugi, razem z Carnaval de Santa Cruz de Tenerife, karnawał o randze hiszpańskiej fiesty o znaczeniu międzynarodowym. Karnawał w Kadyksie wpisany jest na listę UNESCO jako jedno z dziesięciu Niematerialnych Dziedzictw Kulturowych Hiszpanii.
Jak świętowany jest karnawał w Kadyksie?
Tak naprawdę trudno jest określić jak długo trwa karnawał w Kadyksie. Jego atmosferę czuć w mieście w już w połowie stycznia. Oficjalna część Carnaval de Cádiz trwa 11 dni (w roku 2018 obchodzony jest w dniach 8 lutego - 18 lutego). Podczas karnawału w Kadyksie nie brakuje elementów obecnych na większości wielkich imprez tego typu na świecie. Są więc uliczne parady, bale, wybór królowej karnawału (bądź raczej bogini, hiszp. diosa del carnaval), pokazy fajerwerków oraz koncerty. Kulminacją tego święta jest wielka plenerowa fiesta, podczas której tłumy miejscowych i przyjezdnych z Hiszpanii i całego świata rozlewają się po uliczkach starówki oraz na szerokich, piaszczystych plażach.
Co sprawia, że karnawał w Kadyksie jest wyjątkowy? To jego mieszkańcy, tzw. gaditanos, wszyscy obowiązkowo ubrani w oryginalne przebrania. Stroje te przygotowują sami zwykle na długo przed rozpoczęciem świętowania. W jednakowe lub nawiązujące do tego samego motywu przebierają się całe rodziny (od niemowlaka do seniora) bądź grupy przyjaciół.
COAC (Concurso Oficial de Agrupaciones Carnavalescas)
Najbardziej wyszukane stroje mają ci, którzy na czas karnawału odsłaniają prawdziwie artystycznego ducha Kadyksu. Mowa o osobach biorących udział w finałowym konkursie grup muzycznych o nazwie COAC (Concurso Oficial de Agrupaciones Carnavalescas), odbywającym się na scenie teatru Gran Teatro Falla.
Wydarzenie to poprzedzają kilkumiesięczne przygotowania repertuaru przez uczestników oraz etap eliminacji, ćwierćfinał oraz półfinał imprezy przypadające zwykle na drugą połowę stycznia. Są to satyryczne piosenki w regionalnych formach liryczno-muzycznych (np. coplas, estribillos, popurrí), niekiedy recytacje i monologi przy akompaniamencie odgrywanych na instrumentach melodii w rytmie pasodoble, rumby, tango czy sevillanas. W pełnych ironii, autorskich tekstach obrywa się wszystkim osobom z życia publicznego, w szczególności politykom, celebrytom oraz finansistom. Daje się również odczuć pełną dystansu dumę z bycia "gaditano". Obowiązkowo używa się typowego dla mieszkańców Prowincji Kadyks dialektu polegającego na ucinaniu końcówek wyrazów oraz lokalnego żargonu (np. "Lo siento pisha, no to er mundo puede ser de Cai" to tytuł występu jednej z formacji karnawałowych podczas COAC w 2013 r., któremu wiele brakuje do poprawnej pisowni/wymowy w języku hiszpańskim).
Grupy artystów konkurujących ze sobą w ramach COAC dzielą się na tzw. chirigotas (zespoły 7-12 osobowe), comparsas (12-15 osób), coros (czyli chóry, 12-45 osób, oprócz udziału w COAC występują na ruchomych platformach paradujących przez miasto podczas karnawału) i cuartetos (kwartety, brak różnorodności instrumentów muzycznych rekompensuje wyrafinowana parodia).
Istnieją także karnawałowe formacje satyryczno-muzyczne nie biorące udziału w konkursie COAC - chirigotas, comparsas itp. zwane "ilegales" (nielegalne). W towarzystwie innych typów zespołów (murgas, romanceros, charangas) występują wśród tłumu biorącego udział w ulicznym karnawale.
Poniżej prezentujemy galerię zdjęć, których autorami są David Ibáñez Montañez oraz Manuel de la Varga López:
Ciekawostki dotyczące karnawału w Kadyksie
* Kadyks w XVI wieku, w epoce podboju Ameryki Łacińskiej przez Hiszpanów, stał się handlowym centrum nowożytnego świata. Prężny ekonomiczny rozwój miasta przyczynił się do kontaktów jego mieszkańców z weneckimi kupcami, a co za tym idzie zapożyczeniem pewnych zwyczajów. Stamtąd przywędrował więc zwyczaj hucznego świętowania karnawału, przejazdu karoc, konfetti, przebierania się w nietypowe stroje oraz zakładania masek. Zwyczaj ten udało się w Kadyksie wprowadzić i zachować, mimo iż w 1523 roku hiszpański król Karol I wprowadził zakaz zasłaniania twarzy jakimikolwiek maskami.
* Najstarsze istniejące zapiski dotyczące specjalnego świętowania karnawału w Kadyksie pochodzą z końca XVI wieku. Osobom duchownym zalecano wówczas by nie brały udziału w tym święcie o pogańskich korzeniach. Popularnym zwyczajem karnawałowym było żartobliwe obrzucanie się kwiatami z doniczek.
* Inne zapiski mówią o tym, że 7 lutego 1652 roku pracownicy portu w Kadyksie odmówili naprawy pewnego statku ze względu na świętowanie podczas dni karnawału.
* W 1716 roku monarchia zakazała mieszkańcom Kadyksu udziału w balach maskowych. W XVIII wieku próbowano pomniejszać znaczenie karnawału w Kadyksie. Pomimo tego w 1716 roku brytyjski podróżnik Henry Swinburne opisał barwne, karnawałowe zwyczaje gaditanos na kartach opublikowanych wspomnień z wyprawy do Hiszpanii (Travels through Spain in the years 1775 and 1776).
* Najstarsza muzyczna grupa karnawałowa z Kadyksu, o której istnieniu wiadomo, nosiła nazwę Cuadrilla de gallegos (1821). W XIX wieku postanowiono wyeliminować część złych nawyków karnawałowych wpływających negatywnie na wizerunek miasta. W 1861 roku ówczesny gubernator Kadyksu, Juan Valverde, przeznaczył 30.000 reali na służącą temu reformę. W 1884 roku inny gubernator, Eduardo Genovés Puig, wprowadził obowiązek uprzedniej prezentacji karnawałowych piosenek (tzw. coplas). Na ulicach można było więc wówczas prezentować wyłącznie zatwierdzone, ocenzurowane teksty.
* W 1936 roku wybuchła Wojna Domowa w Hiszpanii. 5 lutego 1937 roku wprowadzono w całym kraju zakaz obchodzenia karnawału. Pomimo tego mieszkańcy świętowali Carnaval de Cádiz w konspiracji.
* W 1947 roku w miejskiej bazie wojskowej San Severiano miała miejsce gigantyczna eksplozja prawie 200 ton ładunków wybuchowych. W wyniku tego wypadku 150 osób straciło życie, ponad 5000 zostało rannych, 500 budynków się zawaliło i około 2000 doznało poważnych uszkodzeń. Ówczesny gubernator Kadyksu, Carlos María Rodríguez de Valcárcel , w celu podniesienia morale mieszkańców anulował zakaz obchodzenia karnawału w mieście.
* Karnawał w Kadyksie odzyskał pełen splendor w 1977 roku, 2 lata po śmierci hiszpańskiego dyktatora - generała Francisco Franco. Był to powrót do jego kulturowych korzeni, zapomnianych już nieco zwyczajów oraz oficjalnej nazwy.
