Styl mudéjar można zdefiniować jako sztukę islamu obecną w architekturze budowli chrześcijańskich powstałych podczas i po rekonkwiście obszarów Półwyspu Iberyjskiego zajmowanych dotychczas przez muzułmanów. Jego nazwa zresztą pochodzi od arabskiego wyrazu oznaczającego "udomowiony". Najstarsze przykłady stylu mudéjar można znaleźć w północnej części wspólnoty autonomicznej Kastylia i Leon. Właśnie w tamtych rejonach leżących w rozległej dolinie rzeki Duero, na początku XII wieku rozpoczął się najbardziej intensywny etap odzyskiwania ziem utraconych przez chrześcijan w następstwie inwazji muzułmańskiej na Półwysep Iberyjski w 711 roku. Trwał on do samego końca epoki średniowiecznej - 1492 roku. Wtedy właśnie miała miejsce ostateczna kapitulacja Grenady i tym samym koniec Królestwa Nasrydów, ostatniego bastionu dawnej krainy Al-Andalus.
W praktyce mudéjar oznaczał mieszankę kolejnych stylów architektonicznych chrześcijańskiej Europy (romańskiego, gotyckiego i renesansowego) z różnorodnymi elementami charakterystycznymi dla architektury muzułmańskiej. Było to możliwe dzięki początkowej, względnej tolerancji kultury islamu na ziemiach podbitych przez chrześcijan. Innowiercy mogli pozostać wtedy na okupowanych ziemiach w swego rodzaju gettach noszących nazwę "aljamas". Takie dzielnice w przypadku społeczności muzułmańskiej nazywano "morerías" (w odniesieniu do mniejszości żydowskiej - juderías). Warto mieć na uwadze, że cywilizacja arabska stała w okresie średniowiecza na znacznie wyższym poziomie niż chrześcijańska. Dużą część ludności wyznającej islam (tzw. mudéjares) stanowili ludzie wykształceni, znający nauki ścisłe oraz humanistyczne.
Nic więc dziwnego, że chętnie wykorzystywano ich umiejętności w wielu dziedzinach, przede wszystkim w architekturze, która miała za zadanie uwznioślić triumf katolickich władców oraz ich religii na terytorium Półwyspu Iberyjskiego. Wielu architektów chrześcijańskich ceniło na tyle osiągnięcia muzułmanów w sztuce, że z czasem opanowali i zaczęli stosować techniki znajdujące się w kanonie sztuki mudéjar. Po roku 1502 chcąc uniknąć wygnania mudéjares musieli dobrowolnie lub pod przymusem przejść na katolicyzm. Od tego czasu nazywano ich moryskami (moriscos). Zachowali dużą część swoich zwyczajów (również w architekturze), często potajemnie praktykowali też swoje dawne obrzędy religijne. W roku 1609 zapadła ostateczna decyzja o wypędzeniu morysków z Imperium Hiszpańskiego.
Styl mudéjar w architekturze. Charakterystyczne elementy.
Yeserías - Ornamentalne dekoracje wykonane rozmaitymi technikami (np. przy pomocy precyzyjnego cięcia nożem) przeważnie w stiuku, ale również w drewnie oraz cegle. Charakteryzowały się drobiazgowością wykonania. Filigranowa sztukateria zwykle prezentowała motywy roślinne lub geometryczne.
Cegła - Materiał budowlany praktycznie nie stosowany w chrześcijańskiej Europie, lżejszy niż kamień i dużo łatwiejszy w obróbce. Bardzo charakterystyczny dla budowli w stylu mudéjar.
Ceramika - Popularny element ozdobny budowli w reprezentatywnych dla stylu mudéjar, umieszczany zarówno w ich wnętrzach jak i na zewnątrz: cokołach, portalach, dachach, ścianach, podłogach. Ceramiczne płytki o gładkiej fakturze, często malowane na różnorodne kolory są bardzo popularne nawet w dzisiejszych czasach na terytorium Hiszpanii i Portugalii. Czasami układane były kolorystycznie, na wzór szachownicy.
Ślepe łuki (tzw. arcos ciegos) - Łuki naniesione na płaską powierzchnię ścian.
Sebka - Element dekoracyjny wyglądający niczym ukośna krata (przeplatające się romby). Często zdobił przeważającą powierzchnię fasad budynków (np. Giralda w Sewilli - architektura almohadzka), ich łuków lub cokołów.
Kasetonowe stropy tzw. alfarjes - Najczęściej zbudowane z licznych, drobiazgowo przeplatających się płaszczyzn drewna, niekiedy malowanych na różne kolory.
Sklepienia stalaktytowe tzw. mukarnas - Spiętrzone elementy komórkowe, przypominające nieco kształtem wiszące stalaktyty.
Należy zwrócić uwagę na to, że styl mudéjar różni się nieco jeśli chodzi o jego charakterystyczne elementy w zależności od tego w jakim rejonie Półwyspu Iberyjskiego był stosowany. Miała na to wpływ różnorodność nacji i kultur zamieszkujących jego terytorium. Różnice te dostrzeżemy porównując architekturę mudéjar w Kastylii i Leon, Aragonii, Walencji, Andaluzji, Estremadurze lub Portugalii. Jego niektóre elementy powróciły do budownictwa artystycznego w XIX wieku. Styl ten określa się mianem neomudéjar.
