Pierwszy to ten, że w świecie win czerwone burgundy uchodzą za wina wyjątkowo zmysłowe, o niedoścignionej elegancji. W zestawieniu z najlepszymi kupażami bordoskimi, odnosząc się do motoryzacyjnych analogii, można je porównać tak jak dystyngowane bugatti z drapieżnym lamborghini (niby osiągi porównywalne ale styl zgoła inny).
Pinot noir to szczep trudny, szczególnie jeśli chodzi o uprawę. Sprawia to, że jest karkołomnym wyzwaniem dla enologa tworzącego wina w innych regionach niż leżące we Francji (głównie chodzi o Burgundię, Alzację oraz Jurę). Hiszpania ze względu na swój surowy klimat, zarówno jeśli chodzi o letnie upały czy srogie zimowo-wiosenne przymrozki na wysoko położonych stanowiskach, z pewnością nie jest ziemią obiecaną dla pinot noir. Mimo to wina odmianowe z tego szczepu się wytwarza, i to wcale nie w pojedynczych apelacjach. Przyjrzyjmy się więc charakterystyce odmiany winorośli pinot noir oraz wytwarzanych z jej gron win, oczywiście z mrugnięciem okiem w stronę hiszpańskich winiarzy.
Pochodzenie szczepu pinot noir. Uprawy w Hiszpanii i na świecie.
W świetle przeprowadzonych przez naukowców badań szczep pinot noir pochodzi z obszaru dzisiejszej Burgundii. To stara odmiana winorośli, jej uprawą zajmowali się ludzie żyjący w czasach Imperium Rzymskiego. Badania genetyczne winorośli sugerują, że jest to krzyżówka pinot meunier z inną odmianą, być może z traminer. Pinot noir był szczególnie cenionym szczepem w czasach średniowiecznych. Przyczynili się do tego zakonni mnisi, uprawiając go na rozległych terytoriach winnic w Burgundii i w większej części wschodniej Francji. W czasach nowożytnych nastąpiła ekspansja upraw pinot noir na pozostałe terytoria Europy oraz za Ocean Atlantycki, gdzie powstawały nowe klony otrzymujące regionalne nazwy (np. pinot nero we Włoszech, kisburgundi na Węgrzech czy spätburgunder w Niemczech). Podsumowując, pinot noir jest popularną odmianą w następujących regionach:
Francja: Burgundia (podstawowy czerwony szczep, posiada go prawie 40% burgundzkich winnic), Alzacja (w ok. 10% alzackich winnic, jedyna uprawiana czerwona odmiana), Szampania, Jura, Dolina Loary
Basen Morza Śródziemnego: głównie północna część Włoch (jako pinot nero szczególnie w Toskanii i Dolomitach) i w mniejszym stopniu Grecja, Hiszpania, Algieria
Środkowa i Wschodnia Europa: najwięcej upraw w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, na Węgrzech i w Mołdawii, nieco rzadziej w Macedonii, Serbii i Bułgarii
Nowy Świat: USA, Kanada, Chile, rzadziej w Argentynie, Meksyku
Afryka i Oceania: RPA, Australia, Nowa Zelandia
W Hiszpanii tak jak już wspomnieliśmy istotną przeszkodą w uprawach i pozyskiwaniu gron najwyższej jakości przy odpowiedniej produktywności winorośli jest klimat. Mimo to pinot noir można znaleźć w wielu winnicach nawet w gorętszych regionach takich jak Kastylia La Mancha. Najbardziej udanym posunięciem hiszpańskich winiarzy było obsadzenie tych szczepów w północno-wschodniej części kraju: w Katalonii, Aragonii i Nawarze.
Charakterystyka odmiany winorośli pinot noir
Pinot noir to wyjątkowo trudny w uprawie szczep winorośli. Aby z jego dojrzałych gron otrzymywać dobre wina wymaga bardzo uważnej pielęgnacji w winnicy oraz sprzyjających warunków pogodowych w trakcie całego cyklu wegetacyjnego. Ponieważ jest to wczesna odmiana winorośli pierwsze zagrożenia pojawiają się już w okresie wiosennym. Prawidłowy rozwój na wczesnym etapie wegetacji zaburzają bowiem przymrozki. W trakcie dalszego cyklu starania winogrodników może zniweczyć pogoda: ulewne deszcze, zbyt intensywne upały czy porywisty wiatr. Aby otrzymać dobre wina z pinot noir optymalne warunki klimatyczne to długa i słoneczna jesień na ostatnim etapie dojrzewania winogron. Odmiana ta jest wyjątkowo podatna na pleśń oraz większość chorób mogących dotknąć winorośl.
Grona pinot noir są małej wielkości, zwarte, najczęściej przybierają bardziej walcowatą niż stożkowatą formę. Charakterystyczną cechą owoców tego szczepu jest bardzo cienka skórka, która na etapie pełnej dojrzałości winogron posiada czarno-fioletową barwę. Grubość skórki wpływa przede wszystkim na podatność jagód na pleśń i wirusy, ich szybkie wysychanie (utrata aromatu) i pękanie oraz jasnoczerwony kolor wytwarzanego wina. Miąższ jest bardzo miękki i bezbarwny.
Charakterystyka win ze szczepu pinot noir
Na wstępie warto zwrócić uwagę na to, że na rynku istnieje bardzo dużo kiepskich win z pinot noir. Niestety upór, z jakim winiarze stawiają na uprawę i wytwarzanie winnych trunków z tej odmiany (usprawiedliwiony bardziej popytem rynku niż przerostem ambicji enologów) skutkuje właśnie takim stanem rzeczy. Gdzie szukać najlepszych odmianowych win pinot noir? Oczywiście w miejscu, w którym rzekomo narodziła się ta odmiana, w Burgundii. Burgundzcy winemakerzy oprócz jakości gron zwracają uwagę na wyjątkowo staranny proces fermentacji. Jakość wina może być przez nich zaprzepaszczona przez chociażby minimalny błąd, na przykład odrobinę zbyt długą macerację. Klasyczne pinot noir z Burgundii czy Alzacji, zwykle szkarłatne lub ceglasto-czerwone, uwodzi zmysły przede wszystkim bogactwem aromatów owocowo-kwiatowych. Znaleźć tam można szerokie spektrum czerwonych owoców: malina, czerwona porzeczka, wiśnia, truskawka. Pinot noir nie jest winem, które nadaje się do długiego starzenia w dębowych beczkach. Jeśli jednak będzie leżakowało w dębinie nabierze dodatkowej, olśniewającej zmysły głębi. Pojawić się w nim mogą nuty korzenne, uwodząca słodycz bądź nadająca charakteru pikanteria. Jednak najważniejsza w najlepszych francuskich pinot noir jest ich lekka budowa, gładka i jednocześnie żywa tekstura. Sprawia to, że wino nie jest w stanie przytłoczyć popijanych nim potraw) i stanowi bodajże najlepszy dodatek do dań z dziczyzny, wykwintnych mięs oraz tłustych ryb. Kolejną rzeczą, którą udaje się uzyskać francuskim enologom pracującym nad pinot noir jest perfekcyjna kwasowość. Charakterystyczna dla burgundów jest również ich mała taniczność.
W Szampanii wytwarzane są metodą klasyczną świetne, musujące wina z pinot noir noszące nazwę blanc de noirs.
Wyśmienite pinot noir powstają również poza Francją. Można się o tym przekonać degustując ten typ wina wytwarzany we Włoszech (z Dolomitów, o lekkiej strukturze i wyraźnej kwasowości), w Nowej Zelandii (Marlborough, Martinborough, Waipara, Central Otago, potrafią być zarówno mocarne jak i delikatne, o bardzo złożonych nutach owocowo-kwiatowych), Stanach Zjednoczonych (Kalifornia, Oregon), Australii (Tasmania).
A co z hiszpańskimi winami odmianowymi ze szczepu pinot noir? Póki co większość z nich wypada kupującym zdecydowanie odradzić. Prawdziwych pereł z pinot noir z hiszpańskich winnic próżno szukać, mogą być co najwyżej poprawne. Jednak biorąc pod uwagę ich ceny (w porównaniach można nawet pominąć burgundy, za które trzeba słono płacić) warto się skusić by przekonać się jak smakują. Zamiast spokojnych win czerwonych z pinot noir zdecydowanie lepszą alternatywą jest różowa cava. Najlepsi producenci tego typu win musujących to Castillo de Perelada, Alta Alella, Cavas Llopart oraz Juvé y Camps.
