Álava jako jedyna z trzech prowincji Kraju Basków nie ma dostępu do morza. O ile można doszukiwać się wielu podobieństw w krajobrazie Prowincji Guipúzcoa oraz Prowincji Vizcaya, o tyle w tym rejonie Baskonii coś innego decyduje o jego wizerunku. To głębokie tradycje winiarskie jej mieszkańców. Wielu z nich w mniejszym lub większym stopniu związanych jest z winnicami, dominującymi w krajobrazie regionu o nazwie Rioja Alavesa. Władze Provincia de Álava kilka lat temu postawiły na promowanie turystyki winiarskiej czyli tzw. enoturystyki. Efektem jest mnogość rozmaitej infrastruktury dostosowanej dla miłośników wina: nowoczesne hotele, otwarte dla zwiedzających tradycyjne winnice, ośrodki SPA, kwatery i gospodarstwa agroturystyczne. Jednym słowem jest to popularna na całym świecie La Rioja, tyle że w wydaniu baskijskim. Bliskość gastronomicznej stolicy Europy - San Sebastián gwarantuje wspaniałą jakość tutejszej kuchni. Wypoczynek w Prowincji Álava to spełnienie marzeń ludzi kierujących się dobrym smakiem (rzecz jasna w kategorii wrażliwości podniebienia).
Stolicą prowincji jest Vitoria (bask. Gasteiz), będąca w dawnych czasach bardzo ważnym miejscem Hiszpanii pod względem handlowym, militarnym oraz kulturalnym. Stąd też wyróżnia się na tle innych baskijskich miast wieloma elementami, w tym głównie architekturą (zdecydowanie starszą i bogatszą niż w pozostałych metropoliach Kraju Basków). Nic dziwnego, że główną atrakcją dla przyjezdnych jest wspaniała starówka posiadająca niezwykły urok zachęcający do spacerów. Przyjemnie jest się zapuścić w gąszcz ciasnych, średniowiecznych uliczek przecinających, liczne większe lub bardziej kameralne place (Plaza de la Virgen Blanca, Plaza de España, Plaza del Machete).
Vitoria może pochwalić się dwiema ciekawymi katedrami. Pierwsza z nich to pochodząca z XII wieku Catedral de Santa María, zwana również starą (Catedral Vieja) znajduje się w najwyżej położonej a zarazem najstarszej części miasta. Co prawda od 1994 roku jest stale remontowana, jednakże daje to okazję do dosyć nietypowej formy zwiedzania. Chodzi o tzw. "visitas guiadas" (zwiedzanie z przewodnikiem) na terenie swoistego placu budowy. Czeka na nas m.in. wycieczka po rusztowaniach (obowiązkowo w kasku) podczas której wyjaśniane są procesy i techniki rekonstrukcji budowli. Katedra ta sama w sobie jest imponującą gotycką budowlą, dodatkowo daje zwiedzającym możliwość zbliżenia się do miejsc, które w innych tego typu świątyniach znajdują się "dosłownie" wysoko ponad ich głowami. W Catedral de Santa María ma miejsce wiele imprez kulturalnych m.in. konferencje z udziałem słynnych współczesnych pisarzy takich jak Paulo Coelho, Arturo Pérez-Reverte czy José Saramago. Ken Follet przyznał, że wielokrotne wizyty właśnie w tej świątyni zainspirowały go do napisania kontynuacji bestselleru "Filary ziemi".
Drugą katedrą Vitoria-Gasteiz jest neogotycka Catedral de María Inmaculada (nazywana Catedral Nueva), której budowę zainicjowano na początku XX wieku. W tym przypadku możemy mówić o niedokończonym dziele nacechowanym wieloma elementami modernistycznymi. W porównaniu do oryginalnego projektu brakuje jej dwóch wielkich wież. Mimo to imponujące są jej wnętrza, tajemnicze rzeźby oraz nietypowy przekrój wyrażany przez półkolisty kształt apsydy. Jako ciekawostkę warto dodać, że jest to ostatnia z "wielkich" katedr Hiszpanii, kraju mocno zateizowanego w ostatnich dziesięcioleciach.
W architekturze religijnej miasta dominuje gotyk, stąd też znajduje się tam znacznie więcej interesujących kościołów takich jak Iglesia de San Pedro Apóstol z XIV-wiecznym portykiem oraz XVI-wiecznym ołtarzem w stylu plateresco lub pochodzący z XIV wieku Iglesia de San Miguel Arcángel ze wspaniałym barokowym ołtarzem głównym.
O historii średniowiecznych wojen toczonych w Vitorii i jej militarnym charakterze przypominają jej mury. Mają długość około 200 metrów chociaż na pierwszy rzut oka można tego nie dostrzec. Są one po prostu w znacznej części wkomponowane w gęstą sieć krętych uliczek oraz budynków mieszkalnych. Vitoria to miasto z prawdziwą duszą artystyczną. Wrażenie takie można odnieść spacerując po jego wiktoriańskiej części, gdzie całe fasady skąd inąd zabytkowych kamienic pokryte są wspaniałymi, współczesnymi muralami. Wykonano je stosunkowo niedawno w ramach wyjątkowo oryginalnego i odważnego projektu IMVG (Itinerario muralístico de Vitoria-Gasteiz). Daje to niesamowity efekt ponieważ te kolorowe malowidła ścienne kontrastują z pozostałymi starymi budowlami miasta. Warto wspomnieć o tym, że Vitoria została uznana zieloną stolicą Europy 2012. Do zwiedzania miasta w ekologiczny sposób zachęcają lokalne władze udostępniając turystom bezpłatnie ponad 500 rowerów w 17 punktach oraz wdrażając coraz to nowe inicjatywy związane z rozwojem zielonych obszarów nie tylko na obszarze metropolii ale i poza nią. Znajdziemy tutaj niezliczoną ilość pięknych parków (np. romantyczny El Parque de la Florida) oraz ogrodów botanicznych. Jednym z najlepszych momentów do odwiedzenia miasta jest zaczynające się 4 sierpnia i trwające przez 6 dni święto Fiestas de la Virgen Blanca. Rozpoczyna się od rytuału opuszczeniu po linie postaci przedstawiającej postać dawnego prowincjusza z rozłożonym nad głową parasolem (tzw. Bajada de Celedon) i wiwatowaniu tłumów mieszkańców miasta zgromadzonych na placu. Vitoria to miasto kultury, o czym przekonuje liczba koncertów i imprez artystycznych nie tylko podczas obchodów Fiestas de la Virgen Blanca.
Tak jak już wspomnieliśmy na wstępie, życie w prowincji Álava w znacznej mierze kręci się wokół tematu wina. W tzw. Rioja Alavesa poza krajobrazami ciągnących się nieustannie winnic znajduje się wiele ciekawych miasteczek związanych od wieków z przemysłem winiarskim. Tego typu miejscowością jest między innymi Laguardia. Spacerując wieczorem jego uliczkami można się na prawdę poczuć jak w XV wieku. Wewnątrz wysokich średniowiecznych murów opasujących położone na wzgórzu miasteczko skrywane są zabytki takie jak gotycki kościół ze wspaniałym portykiem z XIV wieku - Santa María de los Reyes. Wspaniała jest też lokalna gastronomia oferująca oprócz wyśmienitego wina apetyczne ciastka wytwarzane z jego obowiązkowym udziałem. Tereny dookoła miasta to bezkres winnic. Nie wypada więc przegapić okazji na zwiedzenie jednej z winiarni chociażby takiej jak Bodegas Ysios z awangardowym budynkiem autorstwa architekta Santiago Calatravy, wkomponowanym swoim niecodziennym kształtem i kolorystyką w krajobraz "gąszczu" krzewów winorośli. Okolice Laguardia to również tereny z niespotykanym zagęszczeniem grobowców megalitycznych. Podrużując po wiodących po pagórkowatych terenach szosach warto więc zboczyć nieco z drogi przy jednym z drogowskazów kierujących do jednego z dolmenów takich jak La Chabola de la Hechicera.
Równie interesującym jak Laguardia miasteczkiem winiarskim Rioja Alavesa jest Elciego. Miejscowość urzeka swoją malowniczością podkreślaną przez sylwetkę górującego nad nim wielkiego kościoła La iglesia de San Andrés z dwoma różniącymi się kształtem wieżami.
Główną atrakcją Elciego jest winiarnia Marqués de Riscal o 150-letniej tradycji i należący do niej hotel o futurystycznej architekturze przypominającej nieco budynek muzeum Guggenheima w Bilbao. Nic dziwnego gdyż jego projektantem jest ten sam architekt - Frank Gehry. Nowoczesna konstrukcja charakteryzuje się falującymi wykonanymi z tytanu oraz stali płatami dachu, asymetrią podłóg oraz ścian. Nocujący w nim goście mogą się cieszyć ze swoich luksusowych apartamentów widokiem winnic oraz autorską kuchnią łączącą nowoczesne trendy w gastronomii z tradycją regionu. Niedaleko wejścia na teren winiarni i hotelu Marqués de Riscal znajduje się betonowa ściana przedstawiająca stylizowany na malarstwo Salvadora Dalí mural o wiadomej tematyce nazywany "Alegoria al mundo del vino".