Tym co pozytywnie zaskakuje zwiedzających Salamankę jest to, że pomimo dużego zainteresowania ze strony turystów miasto wciąż emanuje studenckim rytmem życia. Jest tego proste wytłumaczenie: prawie trzecia część jego mieszkańców studiuje na jednej z wielu tutejszych uczelni. Miasto, mimo wielu bezcennych zabytków, nie stało się typowym turystycznym skansenem. Jego piękne budowle nie przytłaczają swoją monumentalnością, a ceny w miejscowych barach i restauracjach są bardzo przystępne nawet jak na kieszeń mniej zamożnego studenta.
Spędzając jeden lub więcej dni w Salamance na pewno nie będziemy się nudzić. Jej niemała starówka, wpisana na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO, posiada atrakcyjny labirynt uliczek, tętniące życiem po zmroku place oraz restauracje i bary serwujące rarytasy regionalnej gastronomii.
Najsłynniejszym zabytkiem w Salamance jest założony prawie 800 lat temu uniwersytet (Universidad de Salamanca). Przez będące nadal w akademickim użytku korytarze i wykładowe aule przewinęło się wiele historycznych znakomitości: wybitnych studentów i profesorów. Byli nimi chociażby jeden z najsłynniejszych hiszpańskich poetów - Luis de Góngora, czy bardziej współczesny prozaik - Miguel de Unamuno. Pomimo tego, że istnieją w Europie uczelnie wyższe założone wcześniej (np. uniwersytety w Bolonii lub Oksfordzie), powstały 1218 roku Universidad de Salamanca otrzymał tytuł uniwersytetu jako pierwszy na naszym kontynencie. Stało się to na mocy edyktu króla Alfonsa X z 1253 r oraz bulli papieża Aleksandra IV w 1255 r.
Najważniejszym punktem w planie zwiedzania Uniwersytetu w Salamance jest poszukiwanie wizerunku żaby siedzącej na czaszce. Można ją wypatrzeć w gąszczu ornamentów w głównej fasadzie budynku uczelni. Bardzo przydatna jest wówczas lornetka i odrobina cierpliwości gdyż znajdziecie tam całkiem pokaźną ilość trupich głów. Ze sławną żabą z Salamanki (rana de Salamanca) wiąże się oczywiście kilka obyczajów, legend, a nawet naukowych hipotez. Najpopularniejszy z dawnych zabobonów zalecał studentom odszukanie wizerunku zwierzęcia, ponieważ gwarantowało to ukończenie uczelni oraz szczęśliwe zawarcie związku małżeńskiego. Istnieje także pewne dydaktyczne przesłanie związane z żabą i czaszką. Płaz ten był w średniowieczu uznawany za symbol grzechu pożądania. Czaszka miała zatem stanowić przestrogę dla studentów przypominając im, że nazbyt rozwiązłe życie często prowadzi do chorób i kończy się przedwczesną śmiercią.
Fasada uniwersytetu w Salamance posiada wiele elementów charakterystycznych dla stylu plateresco. Najbardziej reprezentatywnymi są medalion Królów Katolickich oraz tarcze heraldyczne. W uniwersyteckich murach znajdujących się w różnych budowlach rozrzuconych wokół placu Patio de Escuelas mieszczą się obecnie trzy muzea: Museo de la Universidad de Salamanca, Casa Museo Unamuno i Centro Museo Pedagógico.
Starówka Salamanki obfituje w wiele romantycznych miejsc. Najlepszym z nich jest Huerto de Calixto y Melibea czyli ogród (lub bardziej poprawnie sad) Kaliksta i Melibei, bohaterów dobrze znanej przez iberystów pozycji ze średniowiecznej literatury hiszpańskiej - Celestyny (La Celestina). Mimo niewielkich rozmiarów ma w sobie magiczny pierwiastek. Warto spocząć na dłuższą chwilę na jednej z tamtejszych ławeczek w towarzystwie swojej "drugiej połówki". Trudno sobie wyobrazić, że może istnieć bardziej idealne miejsce na plenerową randkę.
Jednym z elementów zwiedzania Salamanki może być romantyczny spacer rzymskim mostem na rzece Tormes, z którego dobrze widać cały kompleks zabudowy starówki. Jego wygląd nie jest zbyt imponujący za dnia, jednak po zmroku dzięki oświetleniu nabiera szczególnego uroku. Do tego jest bardzo ciekawy ze względu na swoją historię. W starożytności krążyły legendy mówiące o tym, że budowę mostu zainicjował sam Herkules. Zakończyć miał ją dopiero w II wieku naszej ery rzymski cesarz Trajan. Most posiada 26 przęseł, z czego 15 pochodzi właśnie z tego okresu. Tuż obok znajduje się kamienny posąg przedstawiający byka lub świnię, wykonany przez celtyberyjskie plemię Wetonów panujące na tych ziemiach przed najazdem Rzymian.
Salamanka posiada dwie przylegające do siebie duże katedry. Starsza, romańsko-gotycka Catedral Vieja powstała w XII wieku. Wyróżnia ją przywodząca na myśl orientalne skojarzenia kopuła nosząca nazwę Torre de Gallo, wspaniały główny ołtarz oraz znajdujące się wewnątrz sarkofagi. Catedral Nueva to późnogotycka budowla, której wznoszenie rozpoczęło się w XVI wieku. Jej potężne wnętrze przypomina nieco wyglądem katedrę w Sewilli. Posiada również elementy barokowe z późniejszego okresu budowy. Największe wrażenie robi główna fasada katedry (Catedral Nueva) wychodząca na ulicę C/ Cardenal Plá y Deniel z trzema gotyckimi portalami, w tym środkowym - finezyjnie rzeźbionymi scenami ze Starego i Nowego Testamentu.
Jedną z architektonicznych atrakcji katedry w Salamance jest portal Puerta de Ramos. Na zdobionych łukach otaczających wrota znajdują się zwierzęco-roślinne ornamenty, wśród których można znaleźć rzeźby nie pasujące zbytnio do czasów budowy świątyni. Najsłynniejsza z nich to kosmonauta. Wprawne oko wypatrzy również wizerunek smoka delektującego się gałkowym lodem. To zamierzony efekt działania restauratorów katedry z 1992 roku, którzy odnawiając jeden z portali pozostawili "pamiątkę" ze swoich czasów.
W Salamance, mieście prężnie rozwijającym się w okresie średniowiecza, renesansu i baroku, zbudowanych zostało wiele kościołów. Oczywiście szkoda zaprzątać sobie głowę poznawaniem ich wszystkich. Jest jednak jeden, który bez wątpienia warto zwiedzić. To barokowy gmach La Clerecía, z którego dwóch wież rozciąga się najwspanialszy widok na całe miasto. Doskonale widać stamtąd obie katedry, budynki uniwersyteckie oraz czworoboczne patia. W skład kompleksu La Clerecía oprócz kościoła z dwiema wieżami wchodzą także pomieszczenia należące do Uniwersytetu Papieskiego (Universidad Pontificia de Salamanca). W głównej nawie we wnętrzu świątyni znajduje się piękne trzyskrzydłowe retabulum.
Na przeciwko wejścia do La Clerecía znajduje się wzniesiony w latach 1483-1514 pałac Casa de las Conchas. Rezydencję szlachecką zdobią rzeźbione na elewacji jego fasady muszle. Właściciel chciał podobno upamiętnić w ten sposób odbytą przez siebie pielgrzymkę do Santiago de Compostela. Jedna z legend mówi, że pod każdą z muszlą ukrył złotą monetę. Inna, że pod jedną z nich zamurowany został skarb. Wewnątrz pałacu znajduje się wspaniałe patio otoczone arkadami o dwuramiennych łukach. Obecnie w budynku tym mieści się biblioteka publiczna.
W Salamance znajdziecie dużo więcej interesujących pałaców, z którymi wiążą się legendy lub czasem mrożące krew w żyłach historie. Casa de las Muertes zaprojektowana w 1513 roku swojej nazwy (hiszp. muerte - śmierć) nie bierze od czterech rzeźb przedstawiających czaszki, umieszczonych w fasadzie przy górnych okiennicach. Na początku XIX wieku dokonano brutalnego morderstwa na czwórce z jej mieszkańców. Gotycka Casa de doña María la Brava zbudowana w 1485 roku znana jest z historii o swojej pierwszej właścicielce. Szlachcianka María Rodríguez de Monroy w wyjątkowo brutalny sposób pomściła morderstwo swoich synów. Zabójców, którzy zbiegli z miasta dopadła dopiero w karczmie w portugalskim Viseu. Najpierw kazała ich zamordować, następnie obciąć ich głowy, przetransportować do Salamanki, by w końcu umieścić je w grobowcach synów pochowanych w krypcie jednego z kościołów.
Największy z pałaców w Salamance to Palacio de Monterrey, który jest jednym z najwspanialszych przykładów zastosowania stylu plateresco w architekturze cywilnej.
Salamanca słynie z jednego z największych i najpiękniejszych rynków głównych (Plaza Mayor) w Hiszpanii. Wykonany został w latach 1729-1756 na zlecenie króla Filipa V w duchu architektury barokowej. Zaprojektował go Alberto Churriguera Ocaña ze słynnego hiszpańskiego rodu rzeźbiarzy i architektów Churriguera. Plaza Mayor w Salamance jest wpisana na Listę UNESCO. W podcieniowej zabudowie wyróżniają się dwa bogato zdobione pawilony (Pabellón Real oraz Pabellón de San Martín) oraz fasada z budynkiem miejskiego ratusza (Ayuntamiento).
Wśród licznych zabytków miasta wyróżnia się dominikański, gotycko-renesansowy klasztor Convento de San Esteban. Posiada potężny, wspaniale dekorowany portal w stylu plateresco ze sceną męczeństwa Św. Szczepana, ołtarz główny z końca XVII w. autorstwa José Benito de Churriguery oraz piękny, królewski dziedziniec z piętrowymi krużgankami.
W centrum Salamanki nie brakuje ciekawych, bardziej współczesnych budynków. W pobliżu rynku głównego znajduje się hala targowa Mercado Central, w której mieszkańcy i miejscowi restauratorzy zaopatrują się w świeże owoce, warzywa, wędliny oraz ryby. Naprzeciwko mostu rzymskiego wyróżnia się przeszklony, modernistyczny gmach pałacu Casa Lis. Obecnie mieści się w nim Muzeum Sztuki Art Nouveau i Art Deco (Museo de Art Nouveau y Art Déco). Można tam zobaczyć imponującą kolekcję 2,5 tysiąca szklanych i porcelanowych eksponatów z różnych zakątków Europy: lamp, rzeźb, mebli, biżuterii oraz zabawek. Spore wrażenie robi przeszklony, witrażowy sufit w centralnym patio muzeum.
